Ierse Leprechaun afgebeeld als werper
Het grootste exportproduct van de Ierse samenleving is niet Guinness of muziek, maar Ieren. Mensen dus. En dat begon al direct na de verovering van Ierland door de Engelse legers. Dat was door de eeuwen heen zo, maar speciaal na de Grote Hongersnood (An Gorta Mór, herdacht in The ccity of Chicago door Luka Bloom) in de jaren veertig van de negentiende eeuw. De bevolking van Ierland liep snel terug van de acht miljoen, in 1840. Nog steeds is de huidige bevolking van het eiland (de Republiek en Noord-Ierland) lager dan toen, een unicum in de westerse wereld.
Een van de eerste wedstrijden in Nederland, 1913
De uittocht van de Ieren is een nevenproces van de verovering en verengelsing van het Ierse eiland en kolonisatie van Schotten in het noorden. Het land werd verdeeld: protestantse Schotten en Engelsen bezaten alle macht, de Rooms-katholieke Gaelic sprekende Ieren waren uitgesloten van macht en wetgeving. De speciale strafwetten tegen katholieke Ieren vanaf 1650 lieten zien dat Ieren geen recht hadden als de Engelse overheersers. De exodus in enige omvang begon daarna. De verschillende groepen vluchtelingen hebben poëtische namen als ‘the flight of the Earls’ (1607, het einde van het Gaelic zelfbestuur), ‘The flight of the Wild Geese’ (1697, na de overwinning van Willem van Oranje). Maar er waren ook vele gedwongen emigraties zonder naam, zoals na de gewelddadigheden van Oliver Cromwell en vooral na de verschillende hongersnoden, waarvan die in de jaren veertig van de negentiende eeuw de grootste was.
De uittocht van vele Ieren leverde ook wat op voor Europa: een contingent soldaten in de legers van Frankrijk en Spanje. De familie MacMahon is daar een voorbeeld van. Patrice de MacMahon was verliezend (zoals gewoonlijk in Ierland) maarschalk in 1870, sloeg de Parijse Commune uiteen en was een nakomeling van de Muircheartach Ua Briain (O’Brian) uit county Clare, Koning van Munster en even Hoge Koning van Ierland. Een andere Ierse familie, Richard Hennessy (1724-1800) uit county Cork en opvolgers zijn de grootste producenten van de cognac met hun familienaam Hennessy.
Schilderij van baseballwedstrijd in New York, 1891
Het is maar een greep uit de verschillende rollen van Ieren in de geschiedenis van het Westen. De meeste invloed kwam tot stand nadat miljoenen Ieren hun land na 1846 ontvluchtten. Naar Manchester en Liverpool en vooral naar de jonge Verenigde Staten van Amerika. De Ierse invloed is welbekend: de Kennedy’s, Lennon en McCartney en Che Guevara (via zijn moeder) hebben de wereld op hun eigen manier beïnvloed. Een weinig bekende Ierse invloed is die op het honkbal. Die invloed is op twee manieren te zien: de aanwezigheid van vele Ierse bezoekers leverde inkomsten op, waardoor de spelers betaald konden worden en het begin van professionalisering plaatsvond, eerder dan bij andere sporten en zeker eerder dan het voor Ieren veel te elitaire en keurige cricket. En de andere invloed was op speelwijze en de regels daarvan.
Honkbal is een sport met vreemde regels. Regels die veel spelers van het spel niet kennen en eigenlijk ook niet hoeven te kennen. Bijvoorbeeld: als een geslagen bal in de handschoen eerst opstuit en daarna gevangen wordt, telt voor de honkloper om een honk verder te komen het eerste contact. Dat lijkt vreemd, maar deze regel is bedoeld om te voorkomen wat Ieren, speciaal als ze tegen Engelsen speelden, uitvoerden, namelijk de bal van de ene hand naar de andere jongleerden en van het buitenveld langzaam of snel naar voren liepen om te beletten dat een tegenstander een volgend honk zou bereiken. Bij een andere regel, die voor niet-honk- en softballers te ingewikkeld is, zie ik nog de verbijsterde gezichten van alle tegenstanders toen zo’n regel toegepast werd en zij ineens met twee man minder op de honken moesten spelen in plaats van één. Door deze acties te bedenken en ook vele aanvallende en verdedigende tactieken te bedenken (bij voorbeeld de verborgen bal) rees het aanzien van het honkbal in het noordoosten van de VS snel. De Engelsen dropen langzaam af, zij zeiden nog ‘it is not cricket’ (het is niet fair), maar de Ieren antwoordden met ‘it is baseball’, niet dat saaie cricket. De professionalisering sloeg toe, stadions werden gebouwd en het honkbal werd de nationale vrijetijdsbesteding.
Ieren waren sterk vanwege hun zware werk in haven en de bouw, kenden al eeuwen lang balsporten met een slaghout (zoals het snelle en eeuwenoude ‘hurling’) en waren in grote getallen aanwezig, zodat een vijver aan talent aanwezig was. In het boek The Emerald Diamond. How the Irish transformed Americás greatest pastime schrijft Charley Rosen dat Ierland een lange traditie van sport kent: de zogenaamde ‘Tailteann Games’ gaan terug tot voor de tijd van de oud-Griekse Olympische Spelen. Een ander opvallend feit is dat de Amerikaanse soldaten door het honkbal de handgranaten veel efficiënter toepasten dan de Duitsers. Die laatsten gooiden de granaten met een boog, de Amerikanen wierpen de granaten als catchers naar het tweede honk. De nazi-wijze zag je aankomen, de Iers-Amerikaanse pas als het te laat was.
Het Ierse aandeel (Mark McGwire) bleef, andere nationaliteiten, zoals Italianen (Joe Dimaggio) en Afro-Amerikanen van de Negro Leagues (Jackie Robinson), sloten zich aan en nog steeds is honkbal favoriet in de VS en de rest van de wereld. Ieren speelden daar de belangrijkste rol in!
Recente reacties