“Gorter was verrukt toen hij zijn liederen hoorde.”

Zijn gedichten waren op muziek gezet door zijn Bussumse vrienden. Het bezorgde hem de verrassing van zijn leven.

Gorters poezie vraagt als het ware om muziek. Vind ik. Niet alleen doordat Balder in Mei zingt en uitroept ‘van muziek komt weer muziek weer los’, ook niet doordat Gorter zijn laatste gedichten liedjes noemde. Wel omdat ik de neiging heb bijvoorbeeld zo’n gedicht van de bundel Verzen 1890 ‘Boomhoofden stil op de nevelen’, waarin Gorter de eeuwigheidservaring beschreef, spontaan te gaan zingen. Op Ierse wijze, zoals de Ieren ‘The fields of Athenry’ zongen bij voetbal EK 2012.

Dat zal ik niet doen, zingen is niet mijn sterkste kant. Gelukkig was Gorter ook niet muzikaal. Althans volgens Adriaan Roland Holst kon hij niet goed zingen noch fluiten.

Uit Het Nieuwsblad voor Sumatra, 23 september 1957 weten we dat vrienden van Gorter uit Bussum hem een verrassing hebben bereid. ‘Vrienden van Bussum’ is een ander woord voor zijn politieke, communistische kameraden. Ook ‘wel trouwe Bussumse vrienden’ of kortweg ‘getrouwen’. Kortom: leden van de Communistische Partij Holland. Zij wilden niet genoemd worden toen de journalist Simon G. Zwart hen ondervroeg, naar aanleiding van Gorters overlijden dertig jaar eerder. De getrouwen gaven geen datum bij hun mededeling over de verrassing van Gorter. Gelukkig noemden zij wel dat de muziek was geschreven door Jan Fekkes. Fekkes was altviolist bij het Concertgebouworket in Amsterdam, componist en partijgenoot.
Zijn trouwannonce met Jo Nieuwaal staat in De Tribune van 5 december 1914. En Fekkes was aanwezig bij de herdenking te Bussum op 25 september 1927 van Gorters overlijden.

Fekkes heeft een aantal gedichten, gedeeltes uit Pan, op muziek gezet. In 1918 is ‘Stort, o arbeiders….’ gedicht van H. Gorter, voor gemengd koor en voor een zangstem met pianobegeleiding uitgegeven. Die uitgave is onvindbaar. Via het archief van Jan Fekkes, bewaard in het Nederlands Muziek Instituut, kwamen we toch de partituur te weten. Daar is ook de partituur van ‘In de Zwarte Nacht’ bewaard.

Ik heb het nog niet gehoord.Ik ben benieuwd.

Uitgesproken bij de wereldpremière van het lied In de zwarte nacht is een mens aangetreden, gecomponeerd door Jan Fekkes op de tekst van Herman Gorter.